Voorjaar 2020 ontdekten CWZ-onderzoekers dat patiënten met COVID-19 in ons ziekenhuis - vooral op de IC - een fors vitamine K-tekort hadden vergeleken met patiënten zonder corona. Het vervolgonderzoek gaat nu van start. Dat moet aantonen of de inname van vitamine K een gunstig effect heeft op het verloop van corona. Vitamine K speelt een belangrijke rol bij de bloedstolling.
Interventietrial
Het vervolgonderzoek is een interventietrial waarin wordt gekeken of een behandeling (interventie) zinvol is. 20 coronapatiënten in CWZ krijgen een vitamine K-pil en 20 patiënten een placebo. Longarts Rob Janssen: ‘Bij al deze mensen gaan we bloed prikken en kijken of er verschillen zijn en wat het effect van vitamine K is. Hoe lang het onderzoek gaat duren, hangt af van hoe snel we dit aantal COVID-patiënten bij elkaar hebben. Hopelijk hebben we dat snel voor elkaar. Als we verschillen zien tussen beide groepen zal er een grotere studie worden opgezet.’
Wat doet vitamine K?
Vitamine K, die we binnenkrijgen via de voeding, is goed voor bloedvaten, hersenen, longen, nieren en botten. K1 activeert in eerste instantie bloedstollingsfactoren in de lever. K2 wordt ook direct vervoerd naar de longen en de bloedvaten, waar het eiwitten activeert die belangrijk zijn voor gezonde bloedvaten en gezonde longen. Vitamine K speelt een belangrijke rol bij de bloedstolling.
Bij een ernstig verloop van een coronabesmetting zijn vooral de heftige immuunreactie en de ernstige longaandoeningen die dat kan veroorzaken bekend. Daarnaast veroorzaakt het virus bij veel patiënten bloedstollingsproblemen en bloedproppen die onder andere kunnen vastlopen in de bloedvaten van de longen (longembolie). Vitamine K zorgt voor een gebalanceerde bloedstolling door activatie van zowel eiwitten die de stolling remmen als stimuleren.
Drie aanverwante studies
Naast de interventietrial die nu is gestart, lopen er in CWZ nog drie aanverwante studies. De eerste is een biomarker-onderzoek naar de invloed van vitamine D en K op ontstekingsstofjes in het bloed. Een biomarker is een meetbaar stofje dat ons kan vertellen wat er in het lichaam gaande is. Rob: ‘In de media wordt veel gezegd over de positieve werking van vitamine D in relatie tot corona. Maar in geen enkel wetenschappelijke studie is het effect tot dusver aangetoond. Met dit onderzoek gaan we nu de diepte in.’
Een tweede studie is gericht op een gen dat bepaalt hoe het lichaam met vitamine K omgaat. ‘Je moet je voorstellen dat het menselijk lichaam de vitamine K 2000 keer kan recyclen. Bij sommigen gebeurt dat heel vaak, bij anderen weinig. We zoeken nu uit of dat gen bepaalt of je wel of geen ernstig verloop van corona kunt krijgen’, aldus Rob.
Dan is er nog een derde studie, waarbij longbiopten van overleden coronapatiënten worden onderzocht. Rob: ‘Hierbij kijken we naar de vitamine K-afhankelijke eiwitten in de longen. Is er sprake van een verhoogd verbruik van vitamine K en waar speelt zich dat precies af?’
Promotie-onderzoek
Arts-onderzoeker Margot Visser gaat de interventietrial uitvoeren. De genoemde studies maken deel uit van haar promotietraject dat ze over een paar jaar hoopt af te ronden. Haar promotor is klinisch farmacoloog Cees Kramers, co-promotoren zijn longarts Rob Janssen, internist-infectioloog Ton Dofferhoff en arts-assistent interne geneeskunde Jona Walk. Een Noorse vitamine K-producent sponsort het onderzoek.
‘Heel krachtige vitamine’
Rob noemt vitamine K ‘een heel krachtige vitamine die veel te weinig aandacht krijgt en waarbij vitamine D zelfs verbleekt’. Door eerdere berichtgeving in de media willen sommige mensen weten of het zin heeft om K extra te slikken in deze COVID-pandemie. ‘Ook al is het effect van vitamine K op COVID nog niet bewezen, het kan geen kwaad om vooral K2 extra in te nemen. Hij heeft wel een waarschuwing aan patiënten van de trombosedienst. ‘Neem geen extra vitamine K in bij gebruik van de bloedverdunners Acenocoumarol en Marcoumar (Phenprocoumon), want vitamine K kan bij gebruik van deze medicatie leiden tot bloedstolling.’ Voor ieder ander is gebruik van extra vitamine K volstrekt veilig.