CWZ Nijmegen gaat als eerste ziekenhuis in de wereld onderzoeken of een operatie beter werkt dan een specifiek ontwikkeld fysiotherapie programma bij langdurige patellofemorale pijn. Een wetenschappelijk team in het STZ topklinische expertisecentrum knie van CWZ gaat de behandelresultaten van een operatie vergelijken met de behandelresultaten van een fysiotherapieprogramma.
Wat is patellofemorale pijn?
Patellofemorale pijn is pijn rond de knieschijf. Bij bewegen of sporten krijgen patiënten pijn aan de voorkant van de knie. Patellofemorale pijn komt veel voor en is de meest gestelde diagnose onder tieners en (jong)volwassenen. Zo ziet een huisarts jaarlijks meer dan 10 jonge mensen met deze klachten. Het komt vaker voor bij vrouwen dan mannen. De exacte oorzaak van patellofemorale pijn blijft vaak onduidelijk. Het ontstaat meestal zonder ongeval of ander trauma. Wel is er vaker een verband met een te grote belasting van het gewricht tussen knieschijf en bovenbeen. De knieschijf loopt door eengootje in het bovenbeen. Als de knieschijf niet centraal door het gootje loopt, dan ontstaat er druk achter de knieschijf. Deze afwijkende sporing van de knieschijf kan de pijnklachten verklaren.
Operatie effectief
De klachten bij patellofemorale pijn kunnen lang duren en hebben veel impact op het dagelijks leven van de vaak jonge patiënten. Behandelingen zoals reguliere fysiotherapie, tape en steunzolen helpen lang niet altijd genoeg. Bij een afwijkende sporing van de knieschijf en pijnklachten is een operatie een mogelijkheid. Bij deze operatie wordt de knieschijf enkele millimeters verplaatst. Hierdoor neemt de druk rondom de knieschijf af. Eerder onderzoek van CWZ laat zien dat een operatie waarschijnlijk effectief is bij mensen met langdurige patellofemorale pijn. Na de operatie had deze groep minder pijn en verbeterde de functie van de knie.
Niet voor iedereen
Het effect wisselt wel per patiënt. Sander Koëter, orthopedisch chirurg gespecialiseerd in knieschijfklachten: ‘De operatie is ook niet voor iedereen mogelijk. Er moet een standsafwijking van de knieschijf zichtbaar zijn op een scan als oorzaak van de klachten. Artsen weten ook nog niet zeker bij wie een operatie goed helpt. Er is ook nog niet eerder onderzocht of een operatie betere resultaten oplevert dan een programma van specifieke fysiotherapie. In de nieuwe landelijke richtlijn voor patellofemorale pijn is dit benoemd als kennis die nog onvoldoende onderzocht is. Daarom starten we dit onderzoek nu.’
Hoe ziet het onderzoek eruit?
Bij twintig patiënten met langdurige patellofemorale pijn en onvoldoende effect van eerdere behandelingen wordt direct een operatie gepland. Bij een tweede groep van twintig mensen wordt eerst een speciaal ontwikkeld fysiotherapieprogramma aangeboden. Volgens Myrthe van de Ven, één van de onderzoekers van het expertisecentrum knie, is het fysioprogramma niet alleen gericht op krachtopbouw, maar ook op controle van het hele lichaam. ‘Het programma is gebaseerd op de nieuwste wetenschappelijke inzichten over de optimale fysiotherapeutische behandeling van patellofemorale klachten. Zo is er in het programma niet alleen aandacht voor de spieren in de bovenbenen die zorgen voor het strekken van de knie, maar zijn ook oefeningen voor de heup en voor een goede rompstabiliteit opgenomen. Daarnaast krijgt de patiënt informatie over de aandoening en hoe je het beste kunt omgaan met de klachten.’
Resultaten vergelijken
Patiënten worden tijdens het onderzoek zorgvuldig gemonitord. Sander: ‘Dat doen we zo veel mogelijk op afstand met vragenlijsten en alleen als het echt nodig is met een afspraak op de polikliniek. Fysiotherapeuten van patiënten die meedoen met het programma krijgen een speciale instructie van het expertisecentrum knie, zodat zij hun patiënt op maat kunnen begeleiden.’ Na 3 maanden worden de resultaten vergeleken. Hierbij wordt vooral gekeken naar uitkomsten die voor de patiënt belangrijk zijn, namelijk de hoeveelheid pijn en of de knie beter functioneert. Patiënten uit de fysiotherapiegroep kunnen bij onvoldoende effect alsnog kiezen voor een operatie. Het onderzoek start in het najaar.
Meer lezen?
Betrouwbare patiënteninformatie over patellofemorale kniepijn is onder andere te vinden op: