Multiple sclerose (MS) is een ongeneeslijke ontstekingsziekte die vooral bij jongvolwassenen voorkomt. In het begin is een belangrijke rol weggelegd voor afweercellen die de hersenen aanvallen. Uit experimenteel onderzoek komt naar voren dat vitamine D die cellen remt. Dit kan mogelijk gunstig uitpakken voor MS-patiënten.
De rol van vitamine D
Onderzoeker Joost Smolders van CWZ licht toe: “Uit werk van anderen met vitamine D bij onder andere proefdieren bleek dat vitamine D een werking op het afweersysteem heeft, die ook voor mensen met MS voordelig zou kunnen zijn.Daarom zijn we bij onze MS-patiënten naar vitamine D gaan kijken. Hieruit bleek dat patiënten met een hogere mate van ziekteactiviteit en beperking, slechtere vitamine D-waarden hadden. We zijn nu aan het onderzoeken of de effecten van vitamine D op het afweersysteem hiervoor verantwoordelijk kunnen zijn.”
Uit verschillende studies blijkt dat MS-patiënten met meer vitamine D minder risico op aanvallen van MS hebben. Of dit ook echt door de vitamine komt, moet uit verder onderzoek blijken. Smolders vervolgt zijn verhaal: “Een effect op de ziektevoortgang hebben we nog niet kunnen aantonen. In onze studies laten we zien dat het vooral op het afweersysteem iets lijkt te doen. Door ons onderzoek leren we beter hoe vitamine D en afweercellen bij MS-patiënten interacteren. Dit leert ons ook meer over de ziekte zelf. Onze overtuiging is dat al deze puzzelstukjes de kennis van het ziekteproces en ontstaan van MS vergroten. En dat we hiermee andere inzichten voor nieuwe therapieën kunnen krijgen, en wellicht ook een oplossing voor MS.”
Zonlicht en multiple sclerose
PhD-student Anne-Hilde Muris aan het Maastricht UMC+ doet vervolgonderzoek sinds 2010: “De huidige opvattingen over de ontwikkeling van MS zijn, dat de ziekte ontstaat door een combinatie van erfelijke factoren en bepaalde omgevingsfactoren. We gaan ervan uit dat een vitamine D tekort in ieder geval tot één van deze omgevingsfactoren behoort, naast bijvoorbeeld het doormaken van bepaalde virusinfecties en roken.”
Het wordt onder invloed van zonlicht in ons lichaam aangemaakt. Hoe verder van de evenaar, hoe vaker multiple sclerose voorkomt. De vraag is of de vitamine hierin de belangrijkste rol speelt: “Er zijn aanwijzingen dat een vitamine D tekort een rol speelt bij het ontstaan van MS en ook effect heeft op het aantal terugvallen tijdens de ziekte. Het is niet alleen de vraag óf, maar ook hóe vitamine D deze effecten bij multiple sclerose effectueert.”
Krijgen MS-patiënten bij het toedienen van zeer hoge doses minder aanvallen? Wat zijn de langetermijneffecten? Zijn ook andere symptomen van MS te beïnvloeden? Muris: “We wachten met spanning de resultaten van alle studies af. Op basis hiervan kunnen eventueel bestaande behandelingen verbeterd worden.”
Muris en Smolders willen tot slot benadrukken dat het niet raadzaam is om buiten studieverband zomaar te starten met de inname van hoge doses supplementen.