Deze maand testte de oogkliniek van CWZ een nieuwe formule voor het cataractspreekuur (staar). Hierbij houden de oogartsen één dag in de maand vrij voor mensen van wie vermoed wordt dat ze staar hebben. Waarna álle patiënten die een operatie zullen ondergaan tegelijk voorlichting krijgen over de ingreep. ‘De cataractdag was een groot succes. Het is een efficiënte manier van werken die kan helpen om onze wachtlijst te verkleinen’, vertelt oogarts en medisch manager Suze Valen.
Lezen
De oogkliniek is met 50.000 consulten per jaar een van de drukst bezochte poliklinieken van CWZ. Dat komt vooral door de vergrijzing, aldus Suze, want veel oogziekten komen vooral bij ouderen voor. Suze: ‘Maar we kunnen als oogartsen ook steeds meer en patiënten willen steeds meer. Voor 2006 had je pech als je natte maculadegeneratie had, tegenwoordig zijn deze patiënten gelukkig te helpen met injecties. Vroeger accepteerden mensen het vaak als ze nog maar 50% zicht hadden, maar nu leggen de meesten zich daar niet bij neer. Ze willen blijven lezen en op hun mobiel kunnen kijken en stappen sneller naar de dokter. Dat is echt iets van deze tijd.’
Nieuw lensje
Van de vele oogziekten springen er drie in het oog, waar de meeste patiënten voor komen: medische retina (waaronder maculadegeneratie), staar en glaucoom. ‘Bij alle drie is het belangrijk dat mensen niet te lang wachten met de behandeling’, zegt Suze. ‘Een intensieve behandeling en controle van maculadegeneratie zorgen ervoor dat in elk geval het centrale zicht goed blijft. En hoe eerder we glaucoom behandelen met druppels, laser of een operatie, hoe kleiner het risico dat iemand blind wordt. Bij staar zijn de risico’s van de ingreep heel erg klein, maar is de winst enorm. Als je eenmaal zo’n nieuw lensje hebt, zie je de rest van je leven helder. Kun je nagaan wat dat betekent: de krant weer kunnen lezen en het stof op de vensterbank weer zien’, lacht ze. ‘De effecten gaan nog veel verder. Behandeling van oogziekten voorkomt niet alleen blindheid, maar ook andere kosten. Het risico op vallen bijvoorbeeld wordt veel kleiner. Met onze oogzorg geven we dus geld uit, dat we op andere plekken besparen’, besluit Suze.
‘Goede oogzorg houdt de oudere mens ziende en zelfstandig’
Suze Valen, oogarts
Overal wachtlijsten
Door de grote toeloop staat de oogzorg overal in Nederland onder grote druk. Het betekent dat er overal wachtlijsten zijn. Suze: ‘Dat is vervelend voor onze patiënten. Bij elke verwijzing beoordelen we hoe snel iemand gezien moet worden. Spoed: diezelfde dag. Vermoeden van staar: binnen een maand. We zijn met zeven oogartsen en binnenkort gaat hopelijk een vacature voor een nieuwe collega uit. Er moet snel iets gebeuren om de oogzorg in heel het land toegankelijk te houden!'
Zwaardere zorg
Er zijn verschillende oplossingen. Allereerst bekijken de oogartsen welke eenvoudige oogheelkundige zorg ze kunnen overlaten aan andere zorgverleners in het ziekenhuis. In CWZ werken vier optometristen, die nu worden klaargestoomd voor een zelfstandig spreekuur. ‘Zij kunnen bijvoorbeeld patiënten zien met visusklachten (slecht zien) en nastaar, uiteraard onder toeziend oog van de oogarts. Ons plan is verder dat de optometristen de fundusfoto’s gaan beoordelen die internisten aanvragen voor diabetespatiënten. Dat gebeurt nu al bij diabetici voor wie de huisarts een fundusfoto aanvraagt. Alleen bij afwijkingen komt straks zo’n patiënt nog bij ons. Ook de komst van een physician assistant die bepaalde zorg gaat overnemen, gaat ons tijd opleveren. Wij kunnen ons dan richten op de hoog-complexe oogzorg, wat we allemaal het leukste van ons vak vinden.’
Verwijzing niet altijd nodig
‘Het is ook logisch als patiënten voor eenvoudige oogheelkundige zorg niet meer naar het ziekenhuis hoeven komen’, vertelt Suze. ‘Denk aan droge ogen, klachten met een bril of een screening wanneer glaucoom in de familie voorkomt. Momenteel loopt er een pilot met een eerstelijns optometrist en huisarts, met de bedoeling om verwijzingen te voorkomen. In het hele land lopen dit soort pilots, maar het heeft tijd nodig om het van de grond te krijgen. Er moet een netwerk komen van gekwalificeerde optometristen. Ik hoop dat we over 5 jaar veel meer samenwerken met de eerste lijn. Mij kan het niet snel genoeg gaan! Het sluit helemaal aan bij de ambitie van CWZ om de juiste zorg te leveren op de juiste plek’, aldus Suze.
Groepsvoorlichting
Ook is er veel te winnen als de patiëntenstromen efficiënter verlopen. Terug naar de maandelijkse cataractdag en groepsvoorlichting, die daar een goed voorbeeld van zijn. Tijdens de primeur op 13 april kwamen 115 mensen op het spreekuur. Van hen werden 50 mensen gediagnosticeerd met staar. Na het bezoek aan de oogarts kregen zij - verdeeld over vijf groepen - voorlichting over de operatie. Yvonne van den Burg, afdelingshoofd oogheelkunde: ‘Een doktersassistent die tien mensen tegelijk informatie geeft waar normaal elke patiënt individueel uitleg krijgt: tel uit de winst. We zijn erg tevreden over deze nieuwe formule. Ook patiënten reageerden heel positief. Daarom zullen we vanaf september maandelijks zo’n cataractdag organiseren. In principe voor mensen die geopereerd worden aan staar. Maar ook mensen met staar die nog geen operatie aandurven of die graag meer willen weten, zijn er welkom. Afhankelijk van de lengte van de wachtlijst, zal het normale tweewekelijkse spreekuur met individuele uitleg dan komen te vervallen.’
Alle zeilen bij
Zo zet de oogkliniek alle zeilen bij om de drukte de baas te blijven. Suze besluit: ‘We willen de oudere mens ziende en zelfstandig te houden. Goede oogzorg bespaart miljarden en voorkomt veel leed.’
De ervaringen van Ben Wijnen
‘Wat ben ik blij dat ik dit heb laten doen, zegt Ben Wijnen (72). Binnen 2 maanden tijd kreeg hij 2 nieuwe lenzen en was de staar verleden tijd. Lees zijn verhaal.