Dat MRI een belangrijke techniek is bij de diagnostiek van prostaatkanker, daar is iedereen het wel over eens. Wat nog niet onomstreden vaststaat, is wannéér en bij wie we het moeten inzetten. Uroloog Rik Somford (CWZ, Nijmegen) schreef er in 2013 zijn proefschrift over en inmiddels is er alweer veel veranderd. Het prostaatkankercentrum draagt met wetenschappelijk onderzoek steeds bij aan deze ontwikkelingen. ‘MRI van de prostaat heeft inmiddels een onmisbare rol bij het stellen van de diagnose prostaatkanker, inmiddels is er voldoende bewijs dat een MRI voorafgaand aan prostaatbiopten van grote meerwaarde is. Voor een zeker diagnose blijven biopten echter noodzakelijk’.
De mogelijkheden van MRI zag Rik Somford voor het eerst jaren geleden op Stanford University, Californië nog voordat hij uroloog was. Somford: 'Ik deed er met behulp van MRI, onderzoek naar het brein en was gefascineerd door de mogelijkheden van deze techniek. MRI kwam in die tijd langzamerhand ook beschikbaar voor de prostaat, maar stond nog in de kinderschoenen. Later tijdens mijn opleiding tot uroloog in het Radboudumc in Nijmegen zag ik de MRI van de prostaat een enorme vlucht nemen. Het ziekenhuis behoort tot de top van de wereld op het gebied van MRI. Ik dacht: dat is interessant; daar zit toekomst in. Ik besloot er destijds mijn promotieonderzoek aan te wijden.'
Voordelen MRI
'Sinds de tijd dat ik mijn promotie-onderzoek deed, is er veel veranderd. Destijds was de positie van MRI nog onduidelijk, maar inmiddels ondergaat ook in CWZ elke man een MRI van zijn prostaat voordat we biopten nemen om prostaatkanker aan te tonen. Is er op de MRI een afwijking te zien, dan kun je daar gericht in biopteren. MRI laat in ieder geval de meest agressieve (significante) tumoren zien. Je ziet precies waar die zich bevinden en kunt zelfs de mate van agressiviteit bepalen. Waarschijnlijk is het niet erg dat de minder agressieve tumoren (tot Gleason-score 6) niet worden gezien op een MRI-scan omdat ze vaak niet tot problemen gaan leiden en al helemaal niet levensbedreigend zijn. Ook de afgelopen jaren hebben we in CWZ veel onderzoek gedaan naar MRI van de prostaat en zo onze bijdrage geleverd aan deze ontwikkelingen.'
Betere diagnostiek
Binnen het prostaatkankercentrum in CWZ wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het steeds weer verbeteren van de diagnostiek naar prostaatkanker. In samenwerking met het St. Antonius Ziekenhuis, het Catharina Ziekenhuis, het Erasmus MC en het Radboudumc lopen we steeds voorop met innovatieve technieken, want de ontwikkelingen op dit gebied gaan snel. Somford: 'MRI speelt hierbij een belangrijke rol. Je kunt hele mooie plaatjes maken met MRI, maar je wil ook dat de informatie van deze scans je verder brengt. Bijvoorbeeld dat het vinden van de prostaatkanker makkelijker is of dat je beter kan zien waar de kanker zich bevindt en of deze al dan niet door het prostaatkapsel heen groeit. Het moet aantoonbare meerwaarde hebben in de dagelijkse praktijk.'
'Toch zou je met name bij jongere mannen willen weten of je de minder agressieve (niet significante) kanker actief moet blijven volgen (active surveillance). Deze zouden op de lange termijn misschien wel problemen kunnen geven. De echte grote voorstanders van MRI, waar ik mijzelf ook toe reken, denken dat je de minder agressieve tumoren misschien niet eens wil vinden, omdat je daar niets aan hoeft te doen. Dit is zeer aannemelijk, maar daar is nu nog onvoldoende bewijs voor. Het is belangrijk dat er bewezen gaat worden dat tumoren die je niet ziet op de MRI, ook daadwerkelijk geen problemen zullen geven. Het is dus nog te vroeg om te stellen dat als de MRI niks laat zien biopten nooit noodzakelijk zijn.’
Met echografisch-geleide biopten worden er stukjes weefsel weggehaald uit de prostaat (TRUS-geleide biopsie). Deze biopten zijn echter min of meer willekeurig en tumoren kunnen worden gemist of het meest agressieve deel van de kanker wordt niet gevonden, wat leidt tot het later ontdekken van de tumor of tot onderschatting van de agressie ervan. Dit resulteert dan in onderbehandeling of inefficiënte behandeling. Met MRI en MRI-geleide biopten kun je veel gerichter prikken, maar helaas mist MRI ook nog steeds prostaatkanker. Op dit moment gebruiken we dus een combinatie van deze technieken om tot een optimale diagnose te komen. Op deze manier kunnen we dit voor mannen onaangename onderzoek zo efficiënt mogelijk maken met de beste kans op een juiste diagnose.’
Na de diagnose prostaatkanker zijn er veel behandelmogelijkheden, variërend van active surveillance tot operatief verwijderen van de prostaat. Er is een duidelijke behoefte aan methoden om te onderbouwen wat voor iedere patientde beste keuze is. Naast de diagnostische waarde hebben geavanceerde MRI-technieken ook de potentie om bij te dragen aan een optimaal resultaat wanneer er gekozen wordt voor behandeling (zoals bijvoorbeeld radicale prostatectomie). Het biedt grote voordelen voor het vaststellen van de agressiviteit en of er kapseldoorbraak is of niet. In een groot aantal gevallen voorspelt de MRI bijvoorbeeld heel goed of er bijvoorbeeld zenuwsparend kan worden geopereerd. Dit biedt grote voordelen voor de patiënt omdat je hierbij de kans op impotentie kan verminderen doordat de zenuwen langs de prostaat intact blijven.
Goed behandeladvies is de basis van een goede behandeling. Dit moet volgens Somford in een multidisciplinair overleg plaatsvinden waar idealiter een radioloog, patholoog, uroloog, radiotherapeut en medisch oncoloog deel van uit maken. Somford: 'In Nederland zijn niet alle radiologen getraind in het vinden van prostaatkanker als deze nog niet is aangetoond met biopten. Ik vergelijk het maar met het opereren met een Da Vinci robot om de prostaat te verwijderen. Dat klinkt heel high-tech, maar het valt of staat met de kundigheid van degene die het apparaat bedient. Het trainen van radiologen en urologen in het omgaan met dergelijke nieuwe technieken is heel belangrijk. De afgelopen jaren is MRI een onmisbaar onderdeel geworden van de prostaatkankerdiagnostiek en -stadiering en daarmee een belangrijke ondersteuning van te nemen behandelbesluiten. Ook de ervaring van de radioloog met het beoordelen van de MRI van de prostaat is hierbij dus van groot belang.’
Auteur: Monica Verhoek, Moon Press, geactualiseerd januari 2020
Bron: De prostaatkliniek
CWZ is één van de 27 topklinische opleidingsziekenhuizen in Nederland. Al meer dan 165 jaar zijn wij hét ziekenhuis van de regio Nijmegen.
Iedereen checkt vooraf zijn gezondheid: patiënten, bezoekers en begeleiders vullen een vragenlijst in.
Bloedprikken? Maak een afspraak