Uroloog Henk Vergunst is sinds 1993 werkzaam bij CWZ. Naast zijn specialisatie in de cryochirurgie houdt hij zich bezig met wetenschappelijk onderzoek als leider van het wetenschappelijk onderzoek van de vakgroep.
Sinds wanneer werkt u met cryochirurgie?
'In 2006 zijn wij als eerste in Nederland begonnen met het toepassen van deze behandeling bij prostaatkanker. Voorheen werd deze techniek al wel gebruikt voor de behandeling van nierkanker. In het eerste jaar dat we met deze techniek werkten, behandelden we 10 patiënten. Dit aantal verdubbelde tot 20 in het volgende jaar en momenteel worden er zo’n 40 patiënten per jaar behandeld.'
Wat houdt cryochirurgie precies in?
'Kort gezegd vernietigen we de prostaatkankercellen door ze te bevriezen. We brengen een aantal dunne naalden in de prostaat in. Vervolgens wordt er onder druk Argon-gas door de naald geperst. Hierdoor ontstaat aan de punt van de naald een ijsbal die zeer lage temperaturen bereikt. De minimale temperatuur kan wel -150?C bedragen. Om effectief cellen te bevriezen en af te laten sterven moet de temperatuur minder dan -40?C zijn. Tijdens de ingreep gebruiken we echografie om te bepalen waar de naalden zich bevinden. Daarnaast houden we ook de temperatuur nauwlettend in de gaten omdat er zeer weinig ruimte is ten opzichte van de omringende organen. De dikke darm bijvoorbeeld bevindt zich op slechts 8 mm van de prostaat. Om te voorkomen dat de plasbuis beschadigd raakt door de lage temperaturen plaatsen we een verwarmingskatheter in de plasbuis.'
Hoe ver is deze techniek in zijn ontwikkeling?
'Cryochirurgie wordt sinds de jaren ‘90 toegepast. Momenteel werken we met de derde (en nieuwste) generatie apparatuur. Daarvan is het grootste voordeel dat de naalden dunner zijn dan bij voorgaande generaties. Om aan de hand van betrouwbare resultaten het succes van deze techniek te bewijzen zijn we een Europese samenwerking gestart. Deze samenwerking tussen verschillende medische centra heeft als doel om tot een betrouwbare dataverzameling te komen (door middel van EUCAP-registratie).'
Wat zijn de voordelen van cryochirurgie?
'Een groot voordeel van deze techniek is dat hij gebruikt kan worden als tweede behandelmethode. Zo kunnen wij een patiënt in een aantal gevallen een tweede kans bieden als andere behandelmethoden niet succesvol waren. Daarnaast kunnen we deze techniek ook inzetten als eerste behandelmethode. We boeken er vergelijkbare resultaten mee als met andere behandelmethoden. Een voordeel van cryochirurgie voor de patiënt is dat de patiënt in 98% van de gevallen al de volgende dag weer naar huis kan.’
Wat brengt de toekomst?
‘Naast voordelen die direct merkbaar zijn, kijken we ook naar voordelen die deze behandelmethode in de toekomst zou kunnen bieden. Zo zou men met behulp van deze techniek in de toekomst slechts een deel van de prostaat kunnen behandelen in plaats van de volledige prostaat. Door deze plaatselijke behandeling zouden er minder functies verloren kunnen gaan. Er is een andere behandelvorm in opmars die kankercellen doodt door middel van verhitting. Het voordeel van cryochirurgie ten opzichte van deze methode is dat ijs beter zichtbaar is op echo’s. Daardoor kunnen we accurater werken. De verhittingmethode kan ook niet worden toegepast als tweede behandeling na brachytherapie (inwendige bestraling).'
Brengt cryochirurgie nadelen met zich mee?
'De behandeling is meestal erg effectief en de kans op complicaties is relatief klein. Echter, wanneer er complicaties optreden, kunnen deze wel ernstig zijn. Dit komt door de kleine foutmarge: in het gebied waar we werken, bevinden zich veel organen/functies dicht bij elkaar. Het is een dunne scheidslijn tussen veiligheid en maximale kwaliteit. Voor de uroloog is het de uitdaging om alle kankercellen te vernietigen, maar daarbij geen omliggend weefsel beschadigen. Daarnaast is het bij deze methode (nog) niet gemakkelijk om achteraf te controleren of alle kwaadaardige cellen zijn vernietigd.'
Hoe bent u bekend geraakt met deze behandelmethode?
'Ik kwam ermee in aanraking op een congres. Ik liep langs een onbeduidend standje en dacht: dit is wat we nodig hebben. Het bleek duidelijk in een (groeiende) behoefte te voorzien. De introductie was zeer succesvol; de hele Nederlandse pers liep rond in CWZ.'
Wat vindt u ervan om met deze methode te werken?
‘Ik vind het persoonlijk heel leuk om te doen. Daarbij blijft het een grote uitdaging om een zo goed mogelijk resultaat te behalen.'